Türkçülük-Turancılık davasının gerekçelerinden biri olarak gösterilen Hüseyin Nihal Atsız, Sabahattin Ali davasının 3 Mayıs 1944 tarihli duruşmasından sonra ilk defa 3 Mayıs 1945 tarihinde Tophane Askerî hapishanesinde Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan, Nejdet Sançar ve Reha Oğuz Türkkan başta olmak üzere 10 mahkûm tarafından kutlanmıştır. Daha sonraki senelerde de devam eden toplantılar Türkçülük Günü (Bayramı) adını almıştır.
Irkçılık-Turancılık Davası; 7 Eylül 1944´te başlayan ve 29 Mart 1945´e kadar süren, Türk siyasetinde önde gelen 23 ismin Irkçılık-Turancılık suçlamasıyla yargılandığı sürecin adıdır. Toplam 65 oturum süren dava, Türk siyasi tarihi içerisinde büyük önem arz etmiştir. Yargılama sonucunda Zeki Velidi Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, Reha Oğuz Türkkan, Cihat Savaş Fer, Nurullah Barıman, Fethi Tevetoğlu, Nejdet Sançar, Cebbar Şenel ve Cemal Oğuz Öcal mahkemece mahkûmiyetler almışlardır.
Dönemin Başbakanı Şükrü Saracoğlu 5 Ağustos 1942 tarihinde TBMM´de yaptığı konuşmada;
"Biz Türk´üz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar bir vicdan ve kültür meselesidir. Biz azalan veya azaltan Türkçü değil, çoğalan ve çoğaltan Türkçüyüz. Ve her vakit bu istikamette çalışacağız."
Nihal Atsız dönemin başbakanı Şükrü Saracoğlu´na Orhun dergisinde 1 Mart 1944´te ve gene bir ay sonra 1 Nisan 1944´te olmak üzere iki açık mektup kaleme alır, Başbakan´a şikâyet ve uyarıda bulunur. Şikâyet edilenlerin arasında Ahmed Cevad Emre, Sabahattin Ali, Sadrettin Celal Antel ve Hasan Âli Yücel de vardır.
Sabahattin Ali tarafından Nihal Atsız mahkemeye verilir. 26 Nisan 1944´te Ankara´da başlayan ilk mahkeme, dönemin gençleri tarafından hınca hınç doldurulur. Mahkeme, 3 Mayıs 1944´e ertelenir.
Tarihte 3 Mayıs Olayları adıyla anılan olaylar Nihal Atsız´ın, hakkında açılan dava için Ankara´ya geldiği sırada başlamıştır.
Mahkeme salonuna giremeyen gençler Ulus Meydanı´na doğru yürüyüşe geçmişler, burada İstiklâl Marşı söylemiş ve komünizm aleyhinde sloganlar atmışlardır. Kafile Ulus Meydanı´ndan sonra Başbakan Şükrü Saraçoğlu ile görüşmek istemişse de bunda başarılı olamamış, milliyetçi gençlerin gösterileri hükümet tarafından şiddetle önlenmiştir. Bu gösterilerde tutuklanan üniversiteli gençlerin sayısı 165 olarak tespit edilmiştir.
3 Mayıs günü gösterilere katılan gençler birer birer tespit edilip toplanır ve tutuklanır. Milliyetçi gençler, Alparslan Türkeş´in ifade ediş şekliyle, kıyasıya dövülür. Nihal Atsız da aynı gün duruşmadan çıktıktan sonra polis tarafından gözaltına alınır. Üsteğmen olarak nümayişe katılıp gözaltına alınan Alpaslan Türkeş konuyla ilgili olarak: "3 Mayıs günü heyecanla sokağa fırlayan gençler kıyasıya dövüldüler" demiştir.
3 Mayıs´ın ilk yıldönümü 1945 yılında Tophane´deki Askerî Cezaevinde tutuklu bulunan bir grup Türkçü tarafından örtüsüz bir masa etrafında yapılan bir toplantı ile anılmış, daha sonraki yıllarda ise çeşitli törenlerle kutlanmış ve Türk milliyetçilerinin bir geleneği Türkçülük Günü oluşmuştur.
Bu tarihten sonra3 Mayıs Türkçülük Günü olarak kutlanmaya başladı.
