Bugün, 29 Mart 2024 Cuma

Muharrem Günay Sıddıkoğlu


NAMAZ NEDİR?

?İslâm beş temel üzerine bina edilmiştir: Allah´tan başka hiçbir ilah olmadığına, Muhammed´in Allah´ın Resûlü olduğuna şehâdet etmek, namazı ikâme etmek, zekâtı vermek, hac ve ramazan orucu(nu tutmak.)? (Buhârî, I, 8-lafız ona ait-; Muslim, I,45)


 İslâm´ın beş temel esasından birisi de namazdır. İbn Ömer Radıyallahu anh´den şöyle dediği rivayet edilmistir: Resûlullah (s.a.v.) buyurdu ki:

?İslâm beş temel üzerine bina edilmiştir: Allah´tan başka hiçbir ilah olmadığına, Muhammed´in Allah´ın Resûlü olduğuna şehâdet etmek, namazı ikâme etmek, zekâtı vermek, hac ve ramazan orucu(nu tutmak.)? (Buhârî, I, 8-lafız ona ait-; Muslim, I,45)

İslâm´ın beş esasının ikincisi olan namaz Farsça kökenli bir kelimedir.  Lügatte, duanın ismidir. Şeriatte ise, hususi (özel) bir takım işlerin ve zikirlerin ismidir. Namazın kıyamında (ayakta duruşunda) kıraat (okuma), oturmasında da dua ve sena (övme) bulunduğundan ona salât denmiştir.

Ayet-i celilede geçen ?salât?  kelimesi ismi, cinstir ki, bununla beş vakit namaz murat edilmiştir. Namazı ikame etmek(hakkıyla kılmak) tan ise, ona devam etmek, gevşeklik ve tehirsiz (geciktirmeden) onu eda etmek (yerine getirmek), tadil-i erkânına riayet etmek, yani kıyam, ruku, secde gibi bütün rükünleri (esasları) nı ölçü ve istikamet (doğruluk) üzere yerine getirmek, farz, vacip, sünnet ve edeplerine en ufak bir noksan gelmesinden sakınmak gibi manalar murat edilmektedir. (Mahmud Ustaosmanoğlu, Ruhu´l ? Furkan Tefsiri cilt: 1, sayfa:135)

Elmalılı Hamdi Yazır´a göre namaz, ?Peygamberimizin uyguladığı şekilde yerine getirilen, kalp, dil ve bedenle birlikte yapılan bir ibadettir.?(Hamdi Yazır, Hak Dini Kur´an Dili, 1, 190-191, Eser Neşriyat, İst. 1971)

Ramazanoğlu Mahmud Sami Hazretleri Bakara suresi tefsirinde namazın tanımını şöyle yapıyor:

Salâtın birkaç mânâsı vardır:

Birincisi: Duâ demektir. ? ve salli aleyhim?  (Tevbe suresi: 103) ayetinde bu mânâyadır. ?Sen onlar için duâ et? demektir.

İkincisi: Senâdır. (medhetme, övme) ?İnnellâhe ve melâiketehû yusallûne alennebiyyi? (Ahzab suresi:56) âyetinde bu mânayadır. ?Muhakkak ki Allah ve melekleri peygamber aleyhi´s-selâma salât, yâni senâ etmektedirler. (Medhedip övmektedirler) Demektir.

Üçüncüsü: Kırâtdir. ?Velâ techer bisalâtike? (İsrâ suresi: 110) âyetinde bu mânayadır. ?Namazda kırâatini fazla açıktan yapma!? demektir.

Dördüncüsü: Rahmettir. Ülâike aleyhim salavâtün min Rabbihim? (Bakara suresi: 157) âyetinde bu mânayadır. ?Onlara Rablerinden rahmetler vardır? demektir.

İbâdet olarak, kendine mahsus hareket ve zikirlerle yapılan bir ameldir. Kıyâmında Kırâet, kuûdunda sena (övgü ve medhetme) ve duâ fâiline rahmet vardır. Namazı ikame demek, âdap ve erkânına riâyet ederek dosdoğru kılmak ve ömrünün sonuna kadar kılmağa devam etmektir.? (Ramazanoğlu Mahmud Sami, Bakara suresi tefsiri sayfa: 21)

Arapça´da birisi bir başkasına dua ettiği zaman ?Sallâ aleyhi?  ona hayır duada bulundu denilir.  Yüce kitabımız Kur´an-ı Kerim´de Allah (c.c.)´ın ve meleklerin salatından söz edilir.

Allah´ın salâtı, temize çıkarmak, övmek, rahmet ve mağfiret etmek; meleklerin salâtı ise dua demektir. Ahzab suresi 56. ve Bakara suresi 157. Ayetlerde bu manalarda kullanılmıştır.

?Şüphesiz ki Allah ve melekleri Peygamber´e salât eder (onu kutsar/övgü ve iltifatla anar)lar! Ey iman edenler! Siz de ona salât-ü selam edin (kutsayın, onun şanını yüceltmeye ve ona tam bir teslimiyete özen gösterin).? (Ahzab:56)

?İşte Rablerinin mağfiret ve rahmeti, o (teslimiyette buluna)nların üzerinedir; işte doğru yolu bulanlar da ancak onlardır.? (Baakara:157)

Yüce Allah´ın peygamberine salavâtı; ona rahmet etmesi ve onun şânını yüceltmesidir. Meleklerin salavâtı Peygamber´in şânını yüceltme ve mü´minlere bağış dilemesidir. Mü´minlerin de Hz. Peygamber´e salât ve selam getirmesidir. Selef (sahabe ve tâbiîn) imamlarına ve müfessirlere göre bu emir, hükmün vâcip olduğunu ifade eder. Salât ve selam Allah´ın rahmetine, Peygamber´in şefaatine ve duaların kabulüne vesiledir. İsmi anılınca salavât getirmeyenlere, gerek Hz. Peygamber´in gerekse meleklerin bedduaları vardır. Salavât ?Allâhümme salli alâ Muhammed? demek, selam ?es-Selâmu aleyke eyyühennebiyyü? demektir; birçok çeşidi de vardır (Zebîdî, XI, Hadis no: 1725; Elmalılı, V, 3923).

 

17.9°