MUHAMMET ERDOĞAN/ANKARA
GAZİ Üniversitesi Ortadoğu ve Orta Asya Araştırmaları Merkezi (GORAM) Başkanı Doç. Dr. Mehmet Akif Okur, Rusya´nın Suriye´den tam olarak geri çekilmediğinin altını çizdi ve geri dönüşün yolunun açık olduğunu vurguladı. ?Peki niçin çekiliyor?? sorusuna da cevap veren Doç. Dr. Okur, ?Rusya ile ABD arasında dünya düzeninin genelinde bir gerilim var ama Suriye´de çatışmaların dondurulması, yayılmaması, IŞİD´e karşı mücadele vs. konularda bir kısım mutabakatlar var. Şimdi Putin şöyle bir denklem görüyor karşısında; Verdiği destek Esed´i fazla cesaretlendirdi. Bu yüzden Esed rejimi ülkenin tamamında denetimi ele geçirmek istiyor. Rusya ise böyle bir şeyi zorlamanın kendisini batağa sürükleyeceğini düşünüyor. Şu ana kadar sadece hava bombardımanı ile bazı yerleri aldı ama herkesi yeneceğim diye bir çatışmaya girdiğinde bu sefer muhalefeti destekleyen ülkeler içeriye daha nitelikli silah sokacaklardır önce dolaylı sonra da doğrudan müdahale etmeye başlayacaklardır. Bu sefer de Rusya´nın kara unsurları ile buraya girmesini gerektirecek. O zaman da bölgesel bir savaş olacak. Küresel çatışmaya doğru işi götürecek. Rusya buna saplanmak istemiyor? diye konuştu.
?FEDERATİF SURİYE GÖZÜKÜYOR´
Okur, şöyle devam etti: Rusya, şu anda kendisi için prestijli bir çıkış bulmuş vaziyette. Nedir o? Sahada bir ateşkes var. Diplomatik müzakere zemini açılmış ve geri çekilişini bu diplomatik zemine destek olarak gösteriyor. Bir kayıp bir yenilgi değil bir zaferle çıkış diye ifade edilebileceği bir pozisyonda. İşler sarpa sararsa, taraflar anlaşamazsa, çatışma derinleşirse Rusya bu çatışmayı istediği mesafeden izleyebilecek konumda. Amerika ile çözümün çerçevesini paylaşıyorlar. Orada da federatif bir Suriye gözüküyor. Bunu gerçekleştirebilmesi için ise masadan çözüm çıkması lazım. Onun için Şam´ın kendisini sınırlaması lazım. Şu anda yaptığı hamle bunun da önünü açıyor.?
?BİZİMKİLER ÇOK İYİMSER´
AK Parti MKYK üyesi Prof. Dr. Mazhar Bağlı ise, ?Rusya işini yaptıktan sonra geri çekildi. Rusya´nın bir planı vardı bence o planı gerçekleştirdikten sonra geri çekildi. Bizimkiler iyimser yorum yapıyor ama ben çok iyimser değilim. Amerika ile anlaştıklarını bu anlaşma kapsamında çekildiklerini düşünüyorum. Bu mutabakat gereğince Rusya´nın fiili olarak orada bulunmasına gerek yok. Onun için Rusya çekildi? dedi.
İSRAİL PLANI HAYATA GEÇİYOR
Önce Suriye´de kısmi ateşkes sonra Rusya´nın askeri güçlerinin bir kısmını ülkeden geri çekmesi. ABD ile Rusya anlaştı öngörülerinin tartışıldığı bir ortamda son nokta yine İsrail´den: Bölmekten başka çare yok. Zaten Kürdistan ve Alevistan özerk bölgeleri oluştu. Sünni birlik ise olamaz.
SÜRPRİZ bir kararla beş buçuk ay önce Suriye´ye giren Rusya yine sürpriz bir kararla kısmi bir geri çekilme kararı aldı. ABD Başkanı Barack Obama´yı telefonla arayıp konuşan Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin, görüşmeler yoluyla tarafların kalıcı barışı sağlama çabalarına destek verilmesi gerektiğini vurguladı.
Rusya lideri, Savunma Bakanlığı´nın Suriye´de koyduğu hedefe ulaştığını, Tartus deniz üssü ve Hmeynim hava üssü korunmak kaydıyla, dünden itibaren geri çekilmenin başladığını duyurdu. ABD, Rusya´nın kısmi geri çekilme adımına ihtiyatlı yaklaştı ancak uzmanlar Suriye´ye federal bir yapı kurulması konusunda ABD ve Rusya´nın anlaştığını dile getirdi.
?FEDERAL YAPIYA GEÇİŞ ŞART´
Federal yapı iddiaları için en somut açıklama ise İsrail Savunma Bakanı Moşe Yaalon´dan geldi. ABD Savunma Bakanı Ashton Carter ile görüştükten sonra başkent Washington´dan açıklama yapan Yaalon, Suriye´de kısmi ve geçici ateşkes niteliğindeki çatışmaların
ardından ülkeyi birleştirecek siyasi görüşmelerin işe yaramayacağını belirtti ve federal sisteme geçilmesi gerektiğinin altını çizdi.
?TÜRKLERİN HOŞUNA GİTMEYECEK´
İsrailli bakan, ?Suriye´nin üniter kalması için bir yol kalmadı. Dolayısıyla federal bir yapıyı kabul edenlerle bunun yolunu bulmaya çalışmak gerek. Bunu kabul etmeyenlerle de savaşmak lazım? ifadelerini kullandı. İsrail Savunma Bakanı, sözlerini söyle sürdürdü: ?Hâlihazırda özerk bölgeler mevcut. Esed´in yönetiminde bir Alevistan ve Suriye´nin Kürdistan´ı da var. Biliyorsunuz bu
Türklerin hoşuna gidecek bir durum değil. Ancak gelinen aşamada Suriye Kürtlerinin özerk bir yönetimleri var.?
?SÜNNİ BİRLİK OLAMAZ´
Suriye´de Dürzilerin de özerk bölgelerini elde edebileceğine işaret den Yaalon, Suriye´de çoğunluğu oluşturan Sünnilerin ise bunu gerçekleştiremeyebileceğini belirtti. ?Sünnilerde birliktelik olmadığını? savunan Moşe Yaalon, bu iddiaya gerekçe olarak ?Sünnilerin IŞİD, Nusra Cephesi, El Kaide, Müslüman Kardeşler ve Uygar Sünniler olarak bölündüğünü? gösterdi.
Konuşmasında Mısır´a da değinen Yaalon, Tel Aviv´in Mısır´da Müslüman Kardeşler´in yönetiminde bir iktidar istemediğini ve Sisi´nin yönetime gelmesinin Batı´nın çıkarlarına hizmet ettiğini ifade etti.
HİZBULLAH İÇİN DE ÇEKİLME İDDİASI
LÜBNANLI Şii muhalif gazeteci Ali el Emin, ?yüzlerce Hizbullah milisinin Suriye´den çekilmeye başladığını? belirtti. El Emin, ?Hizbullah´a yakın birçok farklı kaynaktan öğrendiğimize göre, grup (Hizbullah) Suriye´den yüzlerce savaşçısını çekiyor. Suriye´den dönen savaşçılar üç günden beri Lübnan´daki evlerine ve köylerine ulaşıyor? ifadelerini kullandı. El Emin, Hizbullah´ın bu hamlesinin ?Rusya´nın Suriye´den çekilmesinde olduğu gibi ABD-Rusya arasındaki anlaşma? sonucunda gerçekleştiğini ve ?Cenevre´de başlayacak ?yeni siyasi çözüm arayışlarını güçlendirme, ateşkesin sürdürülmesi? amacı taşıdığını ileri sürdü. El Emin, çekilmenin Halep gibi bölgelerde olacağını fakat Şam, Lübnan sınırındaki Kalamun ve Zebedani gibi bölgelerden çekilmeyeceğini de ekledi.
KISMİ GERİ ÇEKİLMEDE İLK ADIM ATILDI
RUS haber ajansı Interfax ilk grup Su-34 tipi bombardıman uçağının bir Tupolev-154 yolcu uçağı eşliğinde Rusya´ya uçtuğunu duyurdu. Rusya devlet televizyonu, dün sabah Suriye´deki üste askeri teçhizatın kargo uçaklarına yüklendiği görüntüleri yayınladı. Rusya´nın kısmi geri çekilişinin ne kadar süre içinde gerçekleştirileceği ise açıklanmadı. Rusya´nın Suriye´den kaç uçağını çekeceği açıklamalarda belirtilmedi. ABD´nin tahminine göre Hmeynim hava üssüne Rusya şimdiye kadar 50 savaş uçağı ve helikopter konuşlandırmıştı. Suriye´de kaç Rus askeri bulunduğu ise hiç bir zaman açıklanmamıştı. ABD makamları bu sayının 3 ila 6 bin arasında olduğunu tahmin ediyor. Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Nikolay Pankov sürecin devamı konusunda ise ?Rus havakuvvetleri, IŞİD ve diğer terörist hedefleri vurmaya devam edeceğiz? dedi.
?PUTİN SİLAHLARINI DENEDİ´
RUSYA´NIN Suriye´deki kısmı geri çekilişine ilişkin Rusya ve dünyadan başka iddialar da gelmeye devam ediyor. Kommersant gazetesi, dünkü manşetinde Rusya Genelkurmay kaynaklarına dayanarak, Suriye´de 50´den fazla savaş uçağı ve helikopter bulunduğunu, bunların çok azının kalacağını yazdı. Yine ordu kaynaklarına atfen, operasyonlarda Kremlin´in ana hedeflerinden birisinin bazı modern silahların savaş şartlarında denenmesi olduğu ve bu amaca ulaşıldığı dile getirildi.
?PARA BİTTİ RUSLAR GİTTİ´
Putin´in çekilmesi konusunda ortaya atılan bir diğer iddia ise Rus ekonomisinin içinde bulunduğu durum ve ?paranın
bitmiş olabileceği´ yönünde. Rus analist Igor Sutyagin´in yabancı bir internet sitesine yaptığı değerlendirmede şu ifadeler öne çıkıyor: Hatırlayın, bir ay önce birliklerimizin orada terörizme karşı nihai zafer kazanılana kadar kalacağı söyleniyordu. Şimdi bunu hatırlatıp soruyorlar: IŞİD´e ne oldu? Sonu getirildi mi ki? O zaman neden çekiliyorsunuz? Ama yine de Rusya´nın üsleri sonsuza kadar kalıyor. Ağustos´ta bunun anlaşması imzalandı. Ne zaman istenirse yeniden dönülebilir.
